Reuters Enstitüsü tarafından yayımlanan 2024 Dijital Haber Raporu, dünya genelinde dijital haber tüketim alışkanlıklarını ve medya güvenini inceleyerek önemli bulgular sunuyor. 47 ülkeden 94.943 yetişkinin katılımıyla hazırlanan rapor, dünya nüfusunun yarısının seçimlere katıldığı ve Ukrayna ile Gazze’de savaşların devam ettiği bir dönemde, her 10 kişiden yaklaşık 4’ünün (%39) haberlerden kaçındığını ortaya koyuyor. Bu oran, 7 yıl öncesine göre %10 artmış durumda.
Türkiye Verileri
Türkiye’ye dair raporda 2023 seçimleri, RTÜK cezaları ve medya düzenlemeleri gibi konular ele alınmış. Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Seçimleri sürecinde bazı kanalların iktidar partisine orantısız süre ayırdığı, NOW TV ve Halk TV’ye uygulanan cezalar gibi hususlar vurgulanmış. Türkiye’de haberlere güven oranı %35 olarak ölçülmüş ve Türkiye, 47 ülke arasında 26. sırada yer almış.
Ankete katılan 2082 kişiye göre, en az güvenilen üç haber markası A Haber, ATV ve Sabah olmuş. TRT’nin de güvenilirlik konusunda bir önceki yıla göre üç puan kaybettiği belirtilmiş. Türkiye’de televizyon hala en etkili haber kaynağı olarak öne çıkarken, çevrimiçi haber servisleri de televizyon kadar etkili görülüyor. Basılı gazetelerin ise keskin bir düşüş yaşadığı ve haftalık erişimin 2015 yılına göre yarı yarıya azaldığı aktarılmış. Türkiye’de en çok tercih edilen haber kaynağı %70 ile çevrimiçi medya olurken, televizyon %56, sosyal medya %45 ve basılı gazeteler %19 oranında tercih ediliyor.
Dünya Genelinde 10 Kişiden 6’sı Gerçek ve Sahte Haberleri Ayırt Etme Konusunda Endişeli
Rapora göre, internet üzerinde neyin gerçek neyin sahte olduğu konusunda endişeli olan katılımcıların oranı %56’dan %59’a çıkmış. Bu oran, 2024 yılında seçimlerin yapılacağı ülkelerde en yüksek seviyelerde. Örneğin, Güney Afrika’da %81, ABD’de %72 ve Birleşik Krallık’ta %70.
İlk defa çevrimiçi platform kullanıcılarına güvenilir ve güvenilmez içeriği ayırt etmenin ne kadar kolay olduğu sorulmuş. TikTok kullanıcılarının %27’si güvenilir haberleri tespit etmekte zorlandığını belirtmiş. TikTok’un kullanıcılarının %70’inin 18-34 yaş aralığında gençlerden oluştuğu düşünüldüğünde bu oran endişe verici. Diğer sosyal medya platformlarında da benzer oranlar görülmüş.
Haberden Kaçınma
Haberden kaçınma oranı dünya genelinde %29’dan %39’a çıkmış. Katılımcılar, haberlerin tekrarlayıcı ve sıkıcı olmasının yanı sıra olumsuz doğasının kendilerini endişeli ve güçsüz hissettirdiğini belirtmiş. Haberlerden kaçınma oranı özellikle İrlanda, İspanya ve İtalya gibi ülkelerde belirgin artış göstermiş.
Değişen Haber Tüketim Alışkanlıkları
Katılımcıların haber tüketim alışkanlıkları sosyal medya platformları temelinde değişim göstermiş. Video tabanlı platformlar olan YouTube, TikTok ve Instagram’ın haber tüketimindeki önemi artıyor. YouTube %31, WhatsApp %21 ve TikTok %13 oranında haberler için kullanılıyor. TikTok’un haber tüketimi amacıyla kullanımı Tayland’da %39, Kenya’da %36, Endonezya’da %29 ve Peru’da %27’ye ulaşmış.
Küresel Medya Güveni
Dünya genelinde katılımcıların yalnızca %40’ı haberlere genellikle güveniyor. Haberlere güven, siyasi konumlanış, yaş, gelir ve eğitim gibi faktörlere bağlı. Gençler ve düşük eğitim seviyesine sahip olanlar haberlere daha az güveniyor. Siyasi kutuplaşmanın yoğun olduğu ülkelerde medya kuruluşlarının taraflı ve güvenilir olmadığı düşüncesi yaygın. Haberlere güven oranı en yüksek Finlandiya’da %69 iken, en düşük Yunanistan ve Macaristan’da %23 olarak ölçülmüş.