Bağımsız Gazetecilik Platformu (P24) bünyesinde faaliyet gösteren Expression Interrupted tarafından yayımlanan “İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi” raporuna göre, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarını kapsayan üç aylık dönemde 89 gazeteci ve bir gazete hakkında açılmış toplam 70 dava görüldü. Bu davalardan ikisinde, 9 gazeteciye toplamda 50 yıl 2 ay 17 gün hapis cezası verildi. Aynı dönem içerisinde gazetecilere yönelik tehdit ve hedef göstermede de endişe verici bir artış yaşandı.
26 GAZETECİ CEZAEVİNDE
Raporda, üçüncü çeyrekteki 70 davanın 17’sinin karara bağlandığı belirtiliyor. Karara bağlanan davalardan üçünde toplamda 11 gazeteciye mahkûmiyet kararı çıkarken, bu mahkûmiyetlerin iki davasında 9 gazeteciye 50 yılın üzerinde hapis cezası verildi. Bir başka davada ise iki gazeteciye toplamda 33 bin 320 TL adli para cezası uygulandı. Karara bağlanan 11 davada ise 16 gazeteci beraat etti. Eylül sonu itibarıyla, Türkiye’de 26 gazeteci cezaevinde bulunuyor.
YAYGIN SUÇLAMALAR: TERÖR PROPAGANDASI VE HAKARET
Gazeteciler hakkında en çok “terör örgütü propagandası yapma,” “örgüt üyeliği,” ve “kamu görevlisine hakaret” suçlamalarıyla dava açıldığı kaydedildi. Aynı dönemde sıkça karşılaşılan suçlamalar arasında “Cumhurbaşkanına hakaret” ve “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” da yer aldı.
TEHDİT VE HEDEF GÖSTERME VAKALARINDA ARTIŞ
2024’ün üçüncü çeyreğinde gazetecilere yönelik tehdit, engelleme ve hedef göstermelerde artış yaşandı. Bu dönemde gazetecilere yönelik en az 23 tehdit, hakaret ve hedef gösterme vakası kaydedildi. Sinan Ateş cinayeti davasını takip eden beş gazeteci, sosyal medyada “kurşun” göndermeli bir paylaşım ile tehdit edildi. Bu tehditlere dair bir gazetecinin yaptığı suç duyurusunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildi. Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ise Sinan Ateş cinayeti davasına dair medya yorumları üzerinden gazeteciler, siyasetçiler ve akademisyenler dahil 154 kişiyi hedef gösterdi.
INSTAGRAM’A ERİŞİM ENGELİ VE AÇIK RADYO’YA LİSANS İPTALİ
Raporda ifade özgürlüğüne yönelik müdahaleler arasında, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından Instagram’a erişimin engellenmesi ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) Açık Radyo’nun yayın lisansını iptal etmesi de öne çıktı. RTÜK, aynı dönemde üç farklı muhalif yayına toplamda 578.360 TL idari para cezası ve üç kez program durdurma cezası verdi.
SOKAK RÖPORTAJLARI TAKİPTE
RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin’in “dezenformasyon” yarattığını iddia ettiği sokak röportajlarına yönelik açıklaması ve ardından Instagram’a erişim engelini eleştiren bir yurttaşın tutuklanması, ifade özgürlüğü üzerindeki baskının genişlediğine dair bir örnek olarak raporda yer aldı.
RESMİ İLAN KESME CEZALARI
Anayasa Mahkemesi, Basın İlan Kurumu’nun (BİK) çeşitli gazetelere uyguladığı ilan kesme cezalarının basın özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti. Ancak bu karar, 2022’de ilan yayımlama hakkı kalıcı olarak iptal edilen Evrensel Gazetesi’nin durumunu değiştirmedi. Aynı dönemde, dört yıldan uzun süredir ilan ambargosuyla karşı karşıya olan Yeni Asya gazetesi de bu hakka erişim sağlayamadı.