SERGIY TOMILENKO / Ukrayna Ulusal Gazeteciler Birliği Başkanı ve Avrupa Gazeteciler Federasyonu Yürütme Kurulu üyesi
Demokrasisi oturmayan her ülkede olduğu gibi Ukrayna da gazeteciler için oldukça zorlu bir ülke. Siyasi kutuplaşma, kovid salgını, manipülasyonla mücadele medyayı daha kırılgan hale getirse de gerçek gazeteciliğin kazanması için birlikte olmamız şart.
Yaklaşık bir yıldır, diğer ülkelerdeki meslektaşlarımız gibi, Ukraynalı gazeteciler ve Ukrayna medyası da koronavirüs salgınının mesleğimize getirdiği tehditler
ile ilgili. Ancak Ukraynalı gazetecilerin, salgın başlamadan önce de haklarını, ifade özgürlüklerini ve bağımsızlıklarını koruma konusunda endişelenmek için nedenleri vardı.
GAZETECİLİK TEHLİKELİ BİR MESLEK
Ukrayna’da gazetecilik mesleği insan sağlığı ve yaşamı için tehlikeli bir meslek. Bu iddia, görevlerini profesyonelce yerine getirirken dövülen yüzlerce meslektaşım tarafından doğrulanacaktır. Bu sadece 2013-2014’te Kiev’deki Avromeydan protestosunu takip ederken yapılan toplu dayaklar ya da Donbass’ta gazetecilerin yakalanıp yaralanması gibi özel durumlarda veya küresel olarak beklenmedik olaylarda geçerli değil. Huzurlu Ukrayna’da her ay gazeteciler dövülür.
FİZİKSEL SALDIRILAR SOSYAL MEDYADA LİNÇ
Ukrayna Ulusal Gazeteciler Birliği’nin STK’larla birlikte yürüttüğü “Ukrayna Gazetecilerin Fiziksel Güvenliği Endeksi” çerçevesinde geçen yıl medya çalışanlarına yönelik 77 fi ziksel saldırı vakası kaydettik. 2019’da 75, 2018’de 86 vaka var. Bunlar yalnızca fi ziksel saldırılar, sosyal medyadaki tehdit veya tacizler dahil değil. Araştırmacı gazeteci Vadym Komarov, bir yıl önce Ukrayna’nın Cherkasy kentinde öldürüldü! Salgın sırasında, vatandaşların karantina
düzenlemelerine uyup uymadığını bildirerek sadece işlerini yapan gazetecilere yönelik saldırılara tanık oluyoruz.
İLK KEZ GAZETECİLERE ÖZEL OTURUM
Gazetecilere karşı işlenen suçlar için emsal teşkil edecek ağır cezalar verilmediğinden, Ukrayna’da kabul edilemez bir düzeyde fiziksel saldırganlık görmek mümkün. Davalar mahkemeye gitmiyor veya yıllarca sürüyor ya da suçlular ciddi cezalar almıyor. Sonuçta, davanın zaman aşımına uğramasıyla cezadan muaf olunması veya bir miktar para cezası ciddi bir ceza olarak adlandırılamaz. Kasım 2019’da, 10 yıldan sonra ilk kez, gazetecilerin fi ziksel güvenliğine
ilişkin özel meclis oturumları yapıldı. Aslında, yaralı gazetecilerden oluşan bir forumdu. Önceki Parlamentonun yıllardır yapmayı reddettiği bu tür duruşmaları yapmak, yeni Ukrayna Parlamentosu için gerçek erdemdi. (Ancak, bu eylem gazetecileri ve medyayı desteklemek için Parlamentonun tek erdemiydi.) Benzer şekilde, oturumlardan sonra Ukrayna İçişleri Bakanlığı ve Ukrayna Ulusal Polisi gazeteciliğin engellenmesine ilişkin raporlara yaklaşımlarını önemli ölçüde değiştirdi ve şimdi Ceza Kanununun “gazetecilik” maddeleri kapsamındaki yargılamaların kaydı hızla gerçekleşiyor.
ÇARPITMA İLE MÜCADELE GAZETECİLİKLE SAVAŞA DÖNÜŞÜYOR
Basının başka düşmanları ise bilgi çarpıtma, manipülasyon veya yüzeysel gazetecilik. Bilgi çarpıtma, medyanın ve gazetecilerin güvenilirliğini zayıfl atıyor ve kamusal hayata zarar veriyor. Ancak otoriter ülkelerde veya Ukrayna gibi olgunlaşmamış demokrasilerde hükümetlerin yürütmek zorunda olduğu sahtecilikle mücadele, yetkililer tarafından rahatsız edici gazetecilerle savaşmak için kullanılıyor.
SİYASİ KUTUPLAŞMA MEDYAYA DA YANSIYOR
Bugün Ukrayna’da medya ortamı siyasi olarak kutuplaşmış durumda. Son zamanlarda, sendikam ve bazı medya kuruluşları bir kaç medya STK’ları tarafından saldırıya uğradı. Gazetecileri görüşlerine göre ayırmıyoruz ve herkesi koruyoruz, dayanışma çağrısı yapıyoruz. Avrupa uygulamasına uygun olan da budur. Batı hibeleri alan bazı medya STK’ları, bunun yerine haber merkezlerini “vatansever” ve “Rus yanlısı” olarak adlandırılan “vatansever olmayan” olarak ayırmaya çalışıyor. Bunların arasında Ukraynalı STK “Media Detector”de var. Birçok gerekli ve önemli bilgilendirme projesinin uygulanmasına rağmen, son zamanlarda yayın ofi sleri hükümetin (veya politikacıların ve bazı uzmanların) “Rus yanlısı” olarak adlandırdığı Ukrayna medyası tacizini haklı çıkarırcasına, Ukraynalı gazetecileri “doğru” (“iyi”) ve “yanlış” (“kötü”) olarak ayırma politikasını aktif bir şekilde uyguluyor. Ayrıca, “Media Detector”, Ukrayna Ulusal Gazeteciler Birliği’nin faaliyetleri hakkında sendikamıza yönelik saldırıları teşvik edici, objektif olmayan materyaller yayınlıyor.
GERİLİMDE DAYANIŞMAK ÇOK ZOR
Bu gerçekle böyle yüzleşiyoruz. Hakları için birleşmek ve birlikte savaşmak yerine bir gazetecilik topluluğu düşmanlığı kışkırtıyor. Böyle koşullarda dayanışmadan bahsetmek çok zor.
KOVİD MESLĞE DARBE VURDU
COVID-19’un neden olduğu ekonomik kriz Ukrayna medyasına güçlü bir darbe vurdu. Sendikamız tarafından, yazılı basın editörleri arasında yapılan yakın tarihli bir anketin sonuçları da bunu doğruladı. 1-25 Mart tarihleri arasında gerçekleştirilen bu ankete Ukrayna ve Kiev’in 24 bölgesinden 192 gazeteci ve editör katıldı. 2020 yılında, COVID-19 salgınının başlangıcında, Ukrayna Ulusal Gazeteciler Birliği, Uluslararası Gazeteciler Federasyonu’nun desteğiyle benzer bir anket yaptı. Yeni anket, hem Ukraynalı gazetecilerin çalışma haklarını korumaya yönelik bir sonraki adım hem de mevcut durumu değerlendirmemize olanak tanıyor.
MAAŞLAR AZALDI İŞTEN ÇIKARMALAR ARTTI
Katılımcılar, COVID-19 salgınının yazılı basın ve editör ekiplerinin faaliyetleri üzerindeki etkisine ilişkin soruları yanıtladılar. Ayrıca, medyanın devlet düzenlemesini güçlendiren “Medya hakkında” yasa tasarısı ve Ukrayna’da yazılı basının posta yoluyla ulaştırılmasıyla ilgili sorunlara ilişkin görüşlerini de
ifade ettiler. Basılı medya editörleri arasında yapılan bu ankete göre: Yayıncıların % 86’sı reklam verenleri kaybetti, % 50’sinin maaşı azaldı, % 40’ı personel azalttı ,% 28’i serbest çalışanlarla işbirliğini bıraktı,% 5’i baskıdan internet gazeteciliğine geçti,% 5’i çalışmalarını tamamen durdurdu. Salgına ek olarak, yerel postane ve postacıların sayısını azaltan ulusal posta operatörünün reformu da Ukrayna baskı endüstrisi için büyük bir zorluk.
MEDYAYA DESTEK FONU OLUŞTURULMALI
Ukrayna Ulusal Gazeteciler Birliği bu sorunları çözmek için aktif olarak çalışıyor. Hükümet, Yetkililer ve Milletvekilleri ile iletişim kuruyor, büyük toplantılar ve eğitimler yapıyoruz. Hükümete ve Meclise 14 talep içeren özel bir karar yazdık. Bu taleplerin bazıları şunlar; “Avrupa ülkelerinde olduğu gibi bir Medya Destek Fonu oluşturulması, karantina bitene kadar medya için bir “vergi muafi yeti”, salgın sırasında gazetecilere tüm hükümet faaliyetlerine engelsiz erişim, medya geliştirme için esnek krediler. Karmaşık bir krizle mücadele programının uygulanması için öneriler geliştirilmesi ve Ukrayna medyası için vergi teşviki oluşturulması için Mecliste iki çalışma grubunun kurulmasına da karar verildi. Ulusal posta operatörü “Ukrposhta” yönetimiyle, 2021’in ikinci yarısında gazete abonelik ve dağıtım tarifesini artırmayacakları konusunda anlaştık.
Bu, bölgesel yazılı basın için büyük bir yardım. Umarım bu yıl tüm gazetecilik camiası için en iyi yıl olur. Sadece birlikte olursak kazanacağız